η κλοπή της ταυτότητας σας

Η μεγάλη κλοπή της ταυτότητάς σας ξεκίνησε λίγο μετά την άφιξή σας στη Γη. Οι γονείς, οι δάσκαλοι, τα αδέλφια σας, οι ιερείς και άλλες φιγούρες εξουσίας σας είπαν πως είστε απρεπείς, ασήμαντοι, άσχημοι, ανόητοι, ανάξιοι και αμαρτωλοί, πως ο κόσμος είναι μια επικίνδυνη ζούγκλα και ο κίνδυνος ελλοχεύει σε κάθε γωνιά. Με τον καιρό αρχίσατε να πιστεύετε αυτά τα απαίσια ψέματα, μέχρι που έφτασε η ημέρα που ξεχάσατε την εσωτερική σας ομορφιά, δύναμη, αθωότητα και ασφάλεια. Στο τέλος, υιοθετήσατε μια ταυτότητα αντιφατική ως προς την θεϊκή σας φύση και ζείτε έκτοτε, σαν να είστε κάποιος άλλος.  

 Υπάρχει μια ιστορία, όπου κάποιοι απαγάγουν μια πριγκιποπούλα, η οποία τελικά μεγαλώνει ανάμεσα στους ψαράδες. Μεγάλωσε μέσα στα ψάρια και έμαθε να ζει στις κακουχίες. Μετά από πολλά χρόνια, ένας από τούς υπηρέτες του βασιλιά βρήκε την πριγκίπισσα και την έφερε πίσω στο παλάτι. Οι γονείς της την καλωσόρισαν με χαρά και την οδήγησαν στο βασιλικό της δωμάτιο, που είχε ένα μαλακό κρεβάτι, μεταξένια σεντόνια, πολύχρωμα λουλούδια, αρώματα. Το πρώτο της βράδυ η πριγκίπισσα στριφογύριζε συνεχώς στο κρεβάτι της. «Πάρτε με από εδώ» φώναζε. «Θέλω να πάω στο σπίτι μου». Αυτό που δεν είχε καταλάβει η πριγκίπισσα είναι πως βρισκόταν ήδη στο σπίτι της. Η βασιλική ζωή ήταν δική της από τη γέννησή της. Όμως εκείνη είχε τόσο συνηθίσει να ζει μέσα στις δυσκολίες, που πίστευε πραγματικά πως αυτή ήταν η θέση της στη ζωή. Το φυσιολογικό δεν ταυτίζεται και με το φυσικό. Όπως η πριγκίπισσα, όλοι μας έχουμε συνηθίσει να ζούμε σε ψυχικές συνθήκες πολύ χειρότερες από αυτές που μας αξίζουν.  

Για να ξαναβρείτε τον δρόμο προς το παλάτι, θα πρέπει να θυμηθείτε την αληθινή σας καταγωγή. Δεν είστε το άνομά σας, η ηλικία σας, το βάρος σας, η διεύθυνσή σας, η θρησκεία σας, οι προσωπικές σας σχέσεις, η θέση εργασίας σας, το περιεχόμενο του τραπεζικού σας λογαριασμού, η ιατρική διάγνωση για την υγεία σας ή οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό με το οποίο σας προσδιορίζει ο κόσμος. Μπορεί οι κοινωνικές συμβάσεις να σας αρχειοθετούν βάσει κατακερματισμένων απόψεων, αλλά εσείς είστε πάντοτε ακέραιοι και ολόκληροι, όπως δημιουργηθήκατε από την αρχή.   

ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΘΑΥΜΑΤΩΝ ALAN COHEN

"Επάγγελμα Αρχαιολόγος" του Δημήτρη Αθανασούλη

Επάγγελμα: Αρχαιολόγος

Ανασκαφές με σπουδαίες ανακαλύψεις. Μουσεία με πρωτοποριακές αρχαιολογικές εκθέσεις. Έρευνα βιβλιοθήκης και βαρυσήμαντες επιστημονικές δημοσιεύσεις. Αυτά είναι τα όνειρα των πτυχιούχων αρχαιολογίας μετά τις σπουδές τους. Πόσοι από αυτούς βρίσκουν τελικά μόνιμη δουλειά ως αρχαιολόγοι; Ένα ελάχιστο ποσοστό, που ίσως δεν ξεπερνά το 1% των πτυχιούχων αρχαιολογίας στην Χώρα μας. Ένα κάπως μεγαλύτερο ποσοστό αρχαιολόγων εργάζεται ως έκτακτο (συμβασιούχοι) στο κράτος και σε ιδιωτικά έργα, σε συνθήκες ακραίας εργασιακής επισφάλειας. Οι «τυχεροί» που κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα και αναλαμβάνουν μόνιμη θέση αρχαιολόγου σε μια Εφορεία Αρχαιοτήτων έχουν θεωρητικά την ευκαιρία να κάνουν όλα όσα περιγράψαμε στην αρχή, μόνο που αυτή δεν είναι η κύρια απασχόλησή τους. 

Καλούνται ταυτόχρονα να ασκήσουν την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω διοικητικών μέτρων, η οποία παράγει έναν τεράστιο γραφειοκρατικό όγκο, που απορροφά το 90-100% του διαθέσιμου υπηρεσιακού χρόνου. Οι αρχαιολογικές έρευνες, οι δημοσιεύσεις και οι μουσειακές εκθέσεις, γίνονται συνήθως το απόγευμα, σε απλήρωτες υπερωρίες και σε ερευνητικές άδειες.  

Η προσγείωση στην πραγματικότητα της λειτουργίας της αρχαιότερης και μεγαλύτερης επιστημονικής Υπηρεσίας του Ελληνικού Κράτους επιβάλλει οι αρχαιολόγοι να γνωρίζουν όχι μόνο την αρχαιολογική αλλά και την οικοδομική και περιβαλλοντική νομοθεσία. Καλούνται να διεκπεραιώσουν χιλιάδες οικοδομικές υποθέσεις που βρίσκονται σε περιβάλλον μνημείων, ελέγχους «τακτοποιήσεων» αυθαιρέτων, λειτουργίας «καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος», να εγκρίνουν μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ταυτόχρονα, για να υλοποιήσουν μεγάλα αρχαιολογικά έργα μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως αναστηλώσεις ή νέες μουσειακές εκθέσεις, ένας ακόμη τεράστιος γραφειοκρατικός φόρτος έρχεται να προστεθεί στον ήδη υπάρχοντα. 

Όλα τα παραπάνω αποτελούν συμπλήρωμα της δουλειάς στο πεδίο: αυτοψίες στις οικοδομές που πολλές φορές καταλήγουν σε σήματα διακοπής εργασιών όταν γίνονται εκσκαφές χωρίς αρχαιολογική παρακολούθηση, οι οποίες εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την καταστροφή αρχαιοτήτων. Έλεγχος οικοδομικών εργασιών σε ανακαινίσεις κτηρίων μεσαιωνικών οικισμών, όπως οι Χώρες στα Κυκλαδονήσια, που μπορεί να αλλοιώσουν το διατηρητέο ιστορικό δομημένο περιβάλλον. Εκθέσεις αυτοψίας, καταθέσεις και μηνυτήριες αναφορές στην ημερήσια διάταξη. 

Καθώς η εφαρμογή της αρχαιολογικής νομοθεσίας παράγει εύλογες καθυστερήσεις ή επιβάλλει την αλλαγή σχεδιασμών σε ένα δημόσιο ή ιδιωτικό έργο, ο αρχαιολόγος οφείλει να παράσχει κάθε δυνατή πληροφόρηση προς τους εκάστοτε εμπλεκόμενους (άλλες Κρατικές Υπηρεσίες, Τοπικές Αρχές, ιδιώτες, Μηχανικοί), ώστε να τεκμηριώνονται επαρκώς οι παρεμβάσεις υπέρ των αρχαιοτήτων, οι οποίες αυτονόητα μπορεί να προκαλούν δυσαρέσκεια στους ενδιαφερόμενους. 

Όταν ένας αρχαιολόγος ξεκινά την καριέρα του στο ερώτημα τι είναι η αρχαιολογία; Επάγγελμα ή πάθος; Απαντά αβίαστα το δεύτερο, καθώς η εξερεύνηση του παρελθόντος και η ανακάλυψη της ανασκαφής ασκεί απαράμιλλη γοητεία, πολύ πέρα από την όποια επαγγελματική ικανοποίηση. Η ίδια ερώτηση, μετά από κάποια χρόνια τριβής στην αρχαιολογική καθημερινότητα που περιγράψαμε παραπάνω, οδηγεί ακριβώς στην ίδια απάντηση. Μόνο που τώρα το πάθος του αρχαιολόγου δεν είναι γι’ αυτό που ανακάλυψε, αλλά γι’ αυτό που έσωσε από την καταστροφή. 

Τι είναι άραγε αυτό που μεταμορφώνει επιστήμονες με πολλαπλούς μεταπτυχιακούς τίτλους και διδακτορικά ώστε αυτοί να αφοσιώνονται με τέτοιο πάθος σε ένα άχαρο, κατά κοινή ομολογία, και, μετά τα τελευταία γεγονότα, και επικίνδυνο κυνηγητό μπροστά από μπουλντόζες και καταπατητές; Η μόνη ερμηνεία που μπορώ να δώσω είναι ότι εμπνέονται από το κυρίαρχο πνεύμα και την θεσμική μνήμη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ενός φορέα με στιβαρή θεσμική υπόσταση που επιμένει να υπερασπίζεται ένα δημόσιο αγαθό, όπως η πολιτιστική κληρονομιά, και να επιβιώνει μέσα στον ωκεανό των ανάπηρων θεσμών 

 του ελλαδικού παραδείγματος.

Ο Δημήτρης Αθανασουλης είναι Έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλαδων