ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ (1868-1920)

Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, πρωτότοκος γιος του κτηματία Ιωάννη Χατζόπουλου και της Θεοφάνης Στάικου, γεννήθηκε στη Μείλκη Αγρινίου (σημερινό Βραχώρι) και είχε έξι αδέλφια, την Αλεξάνδρα, το Δημήτριο, το Γεώργιο, την Ασπασία, το Ζαχαρία και τον Αγαμέμνονα. Τέλειωσε το δημοτικό σχολείο του Αγρινίου, ολοκλήρωσε τα εγκύκλια μαθήματά του στο Μεσολόγγι και το 1882 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1888. Μετά τις σπουδές του υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος ανυθυπολοχαγός (1889-1891) και εργάστηκε για σύντομο χρονικό διάστημα ως δικηγόρος στη γενέτειρά του, γρήγορα όμως σταμάτησε να δουλεύει, έφυγε για την Αθήνα (1893) και μπήκε στους λογοτεχνικούς κύκλους, όπου την ίδια εποχή δρούσε και ο αδελφός του Δημήτριος. Μετά τον πόλεμο του 1897 (στον οποίο υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός) επέστρεψε στην Αθήνα και ίδρυσε το λογοτεχνικό περιοδικό Τέχνη, που κυκλοφόρησε για έναν μόλις χρόνο (1898-1899), ωστόσο στάθηκε πρωτοποριακό σε επίπεδο διεθνούς ενημέρωσης για τη λογοτεχνική κίνηση και σε επίπεδο συνεργατών. Γύρω στα 1899 παρακολούθησε μαθήματα γερμανικών με τον Κάρολο Ντίτριχ, μετέπειτα καθηγητή πανεπιστημίου στη Δρέσδη. Από το 1900 και ως την έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου έμεινε μακριά από την Ελλάδα (με ενδιάμεσες σύντομες επισκέψεις) και αρχικά πήγε στη Γερμανία, όπου μελέτησε γερμανική λογοτεχνία και φιλοσοφία, παρακολούθησε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Δρέσδης, ίδρυσε το Αδελφάτο της Δημοτικής στα πλαίσια του δημοτικιστικού κινήματος και ασπάστηκε το σοσιαλισμό. Στο Μόναχο ίδρυσε τη Σοσιαλιστική Δημοκρατική Ένωση και μετέφρασε στη δημοτική το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, μετάφραση η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εργάτης του Βόλου. Το 1914 επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου εξέδωσε διηγήματα και δημοσίευσε άρθρα, δοκίμια, κριτικές και μεταφράσεις σε έντυπα όπως ο Νουμάς, η Νέα Ζωή (Αλεξάνδρειας), καθώς επίσης στο Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου και παρέμεινε ως το 1920. Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος πέθανε από τροφική δηλητηρίαση στο Ιόνιο Πέλαγος, πάνω στο ιταλικό ατμόπλοιο Μontenegro κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του προς το Μόναχο μαζί με τη γυναίκα του Sunny Hagmann και την κόρη του Σέντα. Η σορός του τάφηκε στο Πρίντεζι. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1884 δημοσιεύοντας ποιήματα με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός στο περιοδικό Εβδομάς του Δημητρίου Καμπούρογλου, με πρώτο το Έλα ξανθή. Δημοσίευσε τέσσερις ποιητικές συλλογές, τρείς συλλογές διηγημάτων, τρεις νουβέλες, άρθρα, κριτικές μελέτες και λογοτεχνικές μεταφράσεις. Ξεκίνησε τη λογοτεχνική του δραστηριότητα μέσα στους κόλπους της λεγόμενης Νέας Αθηναϊκής Σχολής, παρουσιάζοντας στα πρώτα έργα του επιδράσεις από τα ρεύματα του συμβολισμού και της ηθογραφίας. Μετά το ταξίδι του στη Γερμανία στη σκέψη του προστέθηκαν νέες επιρροές από το νατουραλισμό, το συμβολισμό και το σοσιαλισμό, τις οποίες προσπάθησε να προωθήσει παράλληλα προς τον αγώνα του για την υπεράσπιση της δημοτικής και οι οποίες βρήκαν την ολοκλήρωσή τους στο μυθιστόρημα Φθινόπωρο, που θεωρήθηκε ως σταθμός στην ιστορία της ελληνικής πρόσληψης του συμβολισμού και άσκησε σημαντική επίδραση στις μεταγενέστερες προσπάθειες στον ίδιο χώρο. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις μεταφράσεις του, με τις οποίες επιχείρησε να καταστήσει γνωστά στην Ελλάδα κάποια από τα σημαντικότερα ονόματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Ως το καλύτερο έργο του στο χώρο της μετάφρασης θεωρείται ο Φάουστ του Γκαίτε, ενώ μετάφρασε επίσης την Ιφιγένεια εν Ταύροις του ίδιου και έργα των Σαίξπηρ, ΄Ιψεν, Γκόγκολ, Στρίντμπεργκ, Γρίλπαρτσερ, Χάουπτμαν, Χόφφμαννσταλλ και άλλων. Μετέφρασε επίσης το Κομμουνιστικό Μανιφέστο των Μαρξ-΄Εγκελς, ενώ αξιοσημείωτα είναι επίσης τα κριτικά του κείμενα.
1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Κώστα Χατζόπουλου βλ. Βαλέτας Γ.Μ., «Χατζόπουλος Κωνσταντίνος», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια24. Αθήνα, Πυρσός, 1934, Ζήρας Αλεξ., «Χατζόπουλος Κωνσταντίνος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Καρβέλης Τάκης, «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΙ΄ (1900-1914), σ.86-131. Αθήνα, Σοκόλης, 1997, Μερακλής Μ.Γ., «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Η ελληνική ποίηση· Ρομαντικοί – Εποχή του Παλαμά - Μεταπαλαμικοί· Ανθολογία – Γραμματολογία, σ.378-381. Αθήνα, Σοκόλης, 1977 και Σταυροπούλου Έρη, «Χρονολόγιο Κωνσταντίνου Χατζόπουλου (1868-1920)», Διαβάζω319, 29/9/1993, σ.30-36.

Εργογραφία

(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις) 1

Ι.Ποίηση
• Τα τραγούδια της ερημιάς. Αθήνα, τυπ. Εστίας Κ.Μαίσνερ και Ν.Καργαδούρη, 1898 (με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός).
• Τα ελεγεία και τα ειδύλλια. Αθήνα, έκδοση του περ. Τέχνη, 1898 (με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός).
• Απλοί τρόποι. Αθήνα, Ζηκάκης, 1920.
• Βραδινοί θρύλοι. Αθήνα, Βασιλείου, 1920.
ΙΙ.Πεζογραφία
• Αγάπη στο χωριό· Σχεδιογραφήματα Λουκά Γεραλή. Αθήνα, τυπ. Εστία, 1910.
• Ο πύργος του Ακροπόταμου· Ηθογραφία. Αθήνα, Φέξης, 1915.
• Υπεράνθρωπος· Διήγημα. Αθήνα, Φέξης, 1915.
• Τάσω, Στο σκοτάδι κι άλλα διηγήματα. Αθήνα, τυπ.Εστία, 1916.
• Φθινόπωρο. Αθήνα, τυπ. Εστία, 1917.
• Η Αννιώ και άλλα διηγήματα· Μετά κριτικού προλόγου Κωστή Παλαμά. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1923.
ΙΙΙ.Μετάφραση
• Γκαίτε, Ιφιγένεια εν Ταύροις· Μετάφρασις Κ.Χατζόπουλου. Τυβίγγη, τυπ. Λάουπ, 1910 (και έκδοση τρίτη, αναθεωρημένη, Αθήνα, Ι.Κολλάρος, 1920).
• Το κοινωνιστικό μανιφέστο των Μαρξ - Ένγκελς. Αθήνα, τυπ. της Εφημερίδας των εργατών, 1913.
• Γουσταύου Γκέιγερσταμ, Το βιβλίο του μιρκού αδελφού· Μυθιστόρημα ενός γάμου· Μετάφραση από το σουηδικό Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Αθήνα, Βασιλείου, 1915.
• Γκαίτε, Φάουστ. Αθήνα, Εστία, 1916.
• Γκόγκολ, Ο επιθεωρητής.
• Φραντς Γκριλλπάρτσερ, Μήδεια· Τραγωδία σε πράξεις τέσσερες· Μετάφραση Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1927.
• Έρμαν Μπαγκ, Οι τέσσεροι διάβολοι· Μετάφραση Κώστα Χατζόπουλου. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1927.
• Ούγκο φον Χόφφμαννσταλ, Ηλέκτρα. Αθήνα, Εστία, 1916.
ΙΙΙ.Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Ποιήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1955.
• Άπαντα· ΠεζάΙ. Αθήνα, Ίκαρος, 1956.
• Άπαντα· ΠεζάΙΙ. Αθήνα, Ίκαρος, 1957.
• Άπαντα· Μέρος πρώτο· Πεζά · Φιλολογική επιμέλεια Ανθούλα Σεφεριάδου. Αθήνα, Πατάκης, 1988.
• Τα διηγήματα· Φιλολογική επιμέλεια Έρη Σταυροπούλου. Αθήνα, Συνέχεια, 1989.
• Τα ποιήματα · Εισαγωγή - φιλολογική επιμέλεια Γιώργου Βελουδή. Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1992.
• Κριτικά κείμενα (εισαγωγή - επιμέλεια Κρίστας Ανεμούδη - Αρζόγλου). Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1996.
1. Για αναλυτικότερα εργογραφικά στοιχεία του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου, βλ. Ανεμούδη - Αρζόγλου Κρίστα, Κωνσταντίνου Χατζόπουλου· Κείμενα Κριτικής· Μια πρώτη απόπειρα βιβλιογραφίας. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1983 και Καρβέλης Τάκης, «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΙ΄ (1900-1914), σ.86-131. Αθήνα, Σοκόλης, 1997