Μάικλ Βέντρις και η μετάφραση της Γραμμικής Β

Έζησε μόνο 34 χρόνια, στην σύντομη ζωή του ο ιδιοφυής νεαρός  Μάικλ Βέντρις έδωσε στην χώρα μας 7 αιώνες περισσότερη Ιστορία! από μικρός κλίση στην εκμάθηση γλωσσών, 9 χρονών  γνώριζε  αρχαία ελληνικά,  λατινικά, γαλλικά, γερμανικά, πολωνικά.  Το 1936, σε ηλικία 14 ετών έτυχε να ξεναγηθεί από τον ανασκαφέα της Κνωσού Σερ Άρθουρ Έβανς σε μια έκθεση Μινωικής τέχνης και εντυπωσιάζεται, ακούει για πρώτη φορά για την άγνωστη γραφή των Μινωιτών , ο Έβανς την ονόμασε Γραμμική Β,  επειδή χρησιμοποιούσε γραμμικούς χαρακτήρες,  όχι εικονιστικούς, όπως τα ιερογλυφικά και διέφερε από την  ακόμα παλιότερη  γραφή, την Γραμμική Α, ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα επηρεασμένη από το κύρος του Έβανς δέχεται την γνώμη του  ότι δεν είναι  Ελληνική, αλλά  ξεχωριστή γλώσσα, του  Βέντρις γίνεται έμμονη ιδέα να την διαβάσει.

Στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο κατατάχτηκε στη Βασιλική Βρετανική Αεροπορία και  διέπρεψε στο να σπάζει μυστικούς κώδικες των Γερμανών, το να λύσει το μεγάλο αίνιγμα, το αποκαλούμενο «Έβερεστ» της  Αρχαιολογίας  που ταλάνιζε ειδικούς πάνω από 30 χρόνια ήταν πια θέμα χρόνου. Το γεγονός ότι δεν ήταν αρχαιολόγος αλλά αρχιτέκτονας αλλά ούτε και πανεπιστημιακός τον βοήθησε να διατηρήσει το μυαλό του καθαρό  και να ρισκάρει  κάνοντας  τολμηρές υποθέσεις ότι πράγματι η Γραμμική Β είναι Ελληνική γλώσσα, χωρίς το φόβο της απόρριψης από ένα χώρο, τον Ακαδημαϊκό όπου ούτως ή άλλως δεν ανήκε. Επειδή δεν ήταν  φιλόλογος δεν θα μπορούσε να συνεχίσει χωρίς την βοήθεια κάποιου κλασικού φιλολόγου, τον βρήκε στο πρόσωπο του Τζων Τσάντγουικ υφηγητή στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ. Και τα κατάφερε!

Το 1939, εκτός από την Κρήτη,  βρέθηκαν και στην ηπειρωτική Ελλάδα γύρω στις 300 πλάκες με τη Γραμμική Β, κάνοντας τη σύγκριση, ο Βέντρις παρατήρησε ότι ορισμένες «λέξεις» υπήρχαν μόνο στις πλάκες της Κρήτης. Έκανε, λοιπόν, την εμπνευσμένη υπόθεση, πως αυτές οι λέξεις ήταν ονόματα πόλεων και τοπωνύμια, πράγμα που αποδείχτηκε σωστό.  Τελικά, ερμήνευσε  με σιγουριά 65 από τα 88 τότε γνωστά σύμβολά της, διατύπωσε τους βασικούς κανόνες ορθογραφίας της και έφερε στο φως την πρώτη Ελληνική γλώσσα  7 αιώνες παλαιότερη από τα Ελληνικά του Ομήρου, στην ευφυΐα του οφείλουμε το γεγονός ότι η γραπτή μας Ιστορία δεν αρχίζει,  όπως γνωρίζαμε τον 8ο αιώνα αλλά  στα μέσα του 15ου αιώνα,  περίπου στο 1450 π.Χ. αφού τότε χρονολογείται το αρχαιότερο  κείμενο γραμμένο σε πήλινη πινακίδα που ανακαλύφθηκε το 2010 στην Ίκλαινα της Μεσσηνίας. Συνολικά, έχουν βρεθεί περί τα 5.000 κείμενα σε Γραμμική Β (κυρίως πινακίδες αλλά και αγγεία),  3.000  από την Κνωσό, γύρω στα 1.400 από την Πύλο και τα υπόλοιπα από Θήβα,  Μυκήνες,  Τίρυνθα,  Ελευσίνα,  Ορχομενό και αλλού,  έχει διαβαστεί περίπου το  87% αυτών των κειμένων

Την 1η Ιουλίου του 1952, ο  παθιασμένος ερασιτέχνης που δεν ήταν ούτε φιλόλογος, ούτε αρχαιολόγος, ούτε γλωσσολόγος   ανακοίνωσε την ανακάλυψή του σε μια ομιλία του στο BBC. Χαρακτηρίστηκε το φιλολογικό γεγονός του 20ου αιώνα, αφού διαβάστηκαν τα αρχαιότερα γραπτά κείμενα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού!

Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1956, ο Βέντρις σκοτώνεται ακαριαία  όταν καρφώνεται οδηγώντας με μεγάλη ταχύτητα το αυτοκίνητό του σε σταθμευμένο φορτηγό στα περίχωρα του βόρειου Λονδίνου.  Η Μ. Βρετανία  τον  τίμησε με το παράσημο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, η περίπτωση του ο θρίαμβος της θέλησης και του παθιασμένου ανήσυχου μυαλού, έλεγαν για αυτόν «του παραδίδεις χάος και σου επιστρέφει τάξη»

αν βρείτε κάπου μια προτομή του ή δρόμο στην  Ελλάδα που φέρει το όνομα του, γράψτε μου!

Φωτο 2. Πινακίδες στην Κρήτη γραμμένες συμβολικά και στην Γραμμική Β, πρόταση που δεν υλοποιήθηκε!

φωτο 3. Το  Δημήτρης γραμμένο στην αρχαιότερη  γραφή του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, βρείτε πως γράφεται το δικό σας όνομα στην ωραία εφαρμογή που έχει ανεβάσει στην ιστοσελίδα του το Μουσείο Θηβών  http://games.mthv.gr/mth-names/

Σημ. για να είμαι ακριβής φαίνεται  ότι υπάρχει πράγματι οδός Βέντρις, ένας μικρός και άσημος δρομάκος σε προάστιο του Ηρακλείου, στενός και κατηφορικός, που κανείς δεν τον προσέχει. Γράφει  ένας κύριος,  γνώστης και υποψιασμένος, που περνώντας από εκεί,  ρώτησε  ένα νεαρό της γειτονιάς που ρούφαγε τον φραπέ του "  Γιατί τον βγάλανε αυτό το δρόμο ΒΕΝΤΡΙΣ ; Πού το βρήκαν αυτό το περίεργο όνομα ; Με κοίταξε για μια στιγμή, με περιεργάστηκε και μετά έστρεψε το βλέμμα του προς την πινακίδα σαν να την έβλεπε κι αυτός για πρώτη φορά… Έσφιξε τα χείλια, μισόκλεισε τα μάτια και συνοφρυώθηκε. Μεσολάβησαν πέντε, έξι δευτερόλεπτα αυτοσυγκέντρωσης και μετά μου απάντησε : «Ξέρεις, πρέπει να ‘ναι παιχνίδι του υπολογιστή, κάτι σαν το παλιό ΤΕΤΡΙΣ … αλλά τώρα έχουνε βγει άλλα… άπαιχτα ! "