Σαν σήμερα, στις 22 Ιουνίου του 1973, κάνει πρεμιέρα στο καλοκαιρινό «Αθήναιον» (που βρισκόταν στη διασταύρωση των οδών Μάρνη και Πατησίων) μια θεατρική παράσταση που έμελε να γράψει ιστορία στα θεατρικά –κι όχι μόνο– δρώμενα της χώρας μας (και που είναι μεγάλο κρίμα που δεν μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, να μπορούμε να την βλέπουμε και να την ξαναβλέπουμε και σήμερα). «Το Μεγάλο μας Τσίρκο», του Ιάκωβου Καμπανέλλη.
Το 1972, όταν ακόμα η Χούντα ασκούσε έλεγχο σε κάθε μορφή δημιουργίας, οι καλλιτέχνες προσπαθούσαν να βρουν τρόπους να ξεπεράσουν την λογοκρισία, να περάσουν μηνύματα στον κόσμο. Δειλές προσπάθειες, αλλά υπήρξαν – ευτυχώς. Η Τζένη Καρέζη ήθελε ένα έργο που να είναι «κάτι σαν λαϊκό πανηγύρι, να κλείνει μέσα του πολλή Ρωμιοσύνη και μέσα από τη σάτιρα, το γέλιο, τον αυτοσαρκασμό και το δάκρυ να μιλήσουμε για τους καημούς και τα όνειρα της φυλής μας, για προδομένους αγώνες, για προδομένες ελπίδες…». Ο Καμπανέλλης αποφάσισε να προσπαθήσει. Και έγινε «Το Μεγάλο Μας Τσίρκο».
Η παράσταση είχε πρόζα και τραγούδια. Σκηνοθέτης ο Κώστας Καζάκος, με βοηθό τον νεαρό τότε Άρη Δαβαράκη. Μουσική στους στίχους του Καμπανέλλη έβαλε ο Σταύρος Ξαρχάκος, κι έδωσαν τα τραγούδια στον Νίκο Ξυλούρη – μαζί με τον υπόλοιπο θίασο. Ο οποίος θίασος, εκτός από τους Καρέζη-Καζάκο, ήταν μια σπουδαία ομάδα: Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Νίκος Κούρος, Τίμος Περλέγκας και Χρήστος Καλαβρούζος. Τα σκηνικά και τα κοστούμια ήταν του Φαίδωνα Πατρικαλάκη, ενώ ο σπουδαίος Ευγένιος Σπαθάρης συμμετείχε και στη “διακόσμηση” της εισόδου και στην παράσταση – πώς μπορούσε να λείπει ο Καραγκιόζης από ένα τέτοιο έργο;
Φαινομενικά, το θέμα της παράστασης ήταν ιστορικό – μια αναδρομή σε άφθονους ιστορικούς σταθμούς, από τα χρόνια της Μακεδονίας του Φιλίππου στο Βυζάντιο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α’ Κομνηνού, από τον βασιλιά Όθωνα της μετεπαναστατικής Ελλάδας στο Σύνταγμα του 1843 και από τη Μικρασιατική Καταστροφή στα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης… Φαινομενικά, η παράσταση είχε χιουμοριστικό χαρακτήρα. Παρουσιάστηκε στους ιθύνοντες του Καθεστώτος ως «ιστορική κωμωδία». Η διάθεση ήταν ανάλαφρη, τα τραγούδια ξέφρενα, ενώ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους δέσποζε η φιγούρα του Κολοκοτρώνη – πως θα μπορούσε μια παράσταση με ήρωά της τον Κολοκοτρώνη να στρέφεται ενάντια στο καθεστώς;
Όλα φαινομενικά. Μα τα φαινόμενα αρκούν για όσους είναι μύωπες στο μυαλό και το πνεύμα.
Οι εκπρόσωποι της Χούντας ψάρωσαν. Αποζητούσαν αφορμή για να ανακηρύξουν το έργο παράνομο – μα αφορμή δεν έβρισκαν. Έψαχναν εξονυχιστικά μεταξύ των γραμμών του – μα τα νοήματα του έργου παρέμεναν γι’ αυτούς σκιώδη. Έτσι λοιπόν το έργο ανέβηκε επίσημα το καλοκαίρι του 1973. Ο κόσμος προσήλθε με περιέργεια.
Στο μεταξύ, ο Ρωμιός της παράστασης (Καζάκος) και το Ρωμιάκι (Καρέζη) λένε τα δικά τους. Και προβληματίζονται. Και απορούν. «Μα κάτι μου θυμίζουν όλα αυτά» - επαναλαμβάνει το Ρωμιάκι, μα ο Ρωμιός του λέει σθεναρά: «Σσς! Πολλά λές!». Και έτσι σιωπούν, μπροστά σε ένα κοινό, που είχε κρατημένη την ανάσα του.
Οι λογοκριτές της Χούντας πάσχιζαν να εντοπίσουν ανοιχτές αντιδικτατορικές φράσεις ή σκηνές. Μα εδώ είχαμε πραγματικά μια μάχη της γάτας ενάντια στο ποντίκι. Οι συντελεστές του έργου παρέδιδαν αποσπάσματά του στη Χούντα σε μπερδεμένη σειρά, αναμειγνύοντάς τα με εμβόλιμες, ψεύτικες σκηνές, που δεν είχαν σκοπό να ανεβούν στη σκηνή – υπήρχαν εκεί ως μορφή αντιπερισπασμού, ανοιχτά προκλητικές, ώστε να διαγραφούν αυτές και να σωθούν οι άλλες – οι κανονικές σκηνές της παράστασης.
Όσο αφορά τις αληθινές σκηνές και τα αποσπάσματα που στρέφονταν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ενάντια στις διάφορες εξουσίες των καιρών; Οι συντελεστές απαντούσαν απλά: πρόκειται περί αληθινών ιστορικών γεγονότων. Κανείς δεν αμφιβάλλει πως στη Μυθολογία ο Κρόνος έτρωγε τα παιδιά του και πως ο Δίας του πήγε κόντρα. Ή πως οι Έλληνες αντιστάθηκαν στον Φίλιππο. Ή πως τον Όθωνα τον έφεραν οι ξένες δυνάμεις. Ή πως ο Κολοκοτρώνης φυλακίστηκε και παραλίγο να καταδικαστεί. Ή πως, κάποτε, κάπου, μια μέρα του Σεπτέμβρη, ένας λαός μαζώχτηκε στην πλατεία μπροστά απ’ τα ανάκτορα και απαίτησε Σύνταγμα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το 1971 η Αθήνα είχε 867,023 κατοίκους. Το Μεγάλο μας τσίρκο το είδαν 400.000-500.000 άνθρωποι την πρώτη περίοδο που ανέβηκε στο θέατρο, ενώ άκουγαν τα συνθήματα «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία», «Φωνή λαού-Οργή θεού», βασικά συνθήματα και της μετέπειτα εξέγερσης του Πολυτεχνείου και της Μεταπολίτευσης.
Στις 22 Νοεμβρίου, λίγες μέρες μετά το Πολυτεχνείο, κι ενώ το καθεστώς έγλειφε τις πληγές του, η Τζένη Καρέζη συλλαμβάνεται και οδηγείται στις φυλακές της ΕΑΤ-ΕΣΑ. Δεν ήταν η πρώτη φορά. Λίγες μέρες μετά συνελήφθη και ο Κώστας Καζάκος. Στη φυλακή υπέστησαν όχι σωματικά, μα ψυχολογικά βασανιστήρια. Αποφυλακίστηκαν στα μέσα του Δεκέμβρη.
Μα οι παραστάσεις συνεχίστηκαν, μαζικότερες από ποτέ – στο χειμερινό θέατρο «Ακροπόλ» πια. Κάθε βράδυ η Χούντα έστελνε μυστικούς αστυνομικούς να εποπτεύουν, αναζητώντας την παραμικρή ένδειξη αναταραχής ή κάποιο σήμα εξέγερσης. Το έργο περνούσε μονίμως υπό έλεγχο – κομμάτια έφευγαν, κομμάτια ράβονταν, έμπαιναν εμβόλιμα, έβγαιναν άλλα. Μα το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι συνεχιζόταν. «Κι άρχισε ένας κλεφτοπόλεμος», είχε πει ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, όταν πια η Χούντα είχε πέσει. «Τη μία κόβαμε, την άλλη λέγαμε ότι ο ηθοποιός ξεχάστηκε και τα ξανάπε, την άλλη…».
Κατά τη διάρκεια της πρώτης παράστασης μετά την αποφυλάκιση της Καρέζη, στις 22 του Δεκέμβρη, οι θεατές έραναν τη σκηνή με μια βροχή από κόκκινα γαρύφαλλα. Τα είχαν κρυμμένα στα παλτά, στα πανωφόρια τους. Ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Οι αξιωματικοί της Χούντας δεν ήξεραν πώς να αντιδράσουν – πώς να ερμηνεύσουν μία τέτοια κίνηση; Ήταν επιτρεπτό κάτι τέτοιο; Μπορούσαν να το ανεχτούν; Πως μπόρεσε το πλήθος αυτό των λουλουδιών να γλιτώσει τη λογοκρισία;
Η Τζένη Καρέζη στη σκηνή ήταν βαθιά συγκινημένη. Όταν έπεσε η αυλαία είπε σιγανά: «ναι, τώρα μπορώ να ξανακάνω φυλακή, αν χρειαστεί».
Η παρουσίαση του έργου συνεχίστηκε μετά τα τραγικά γεγονότα του Πολυτεχνείου και το καλοκαίρι του 1974 μεταφέρθηκε ξανά στο «Αθήναιον». Ύστερα από την Παλινόρθωση της Δημοκρατίας οι συντελεστές της παράστασης πήγαν στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις της περιφέρειας, προσθέτοντας πια ελεύθερα σκηνές και τραγούδια που είχε "κόψει" η λογοκρισία.
Τα κείμενα και τα τραγούδια της παράστασης κυκλοφορούν και συγκινούν τους θεατές, ακόμα και σήμερα, σχεδόν 50 χρόνια μετά.
Το μεγάλο μας τσίρκο(ολόκληρο!!) - YouTube »
Το θεατρικό έργο «Το μεγάλο μας τσίρκο» , σταθμός για το ελληνικό θέατρο, ανέβηκε στα χρόνια της δικτατορίας το καλοκαίρι του ’73 στο θέατρο “Αθήναιον” Οι παραστάσεις του ήταν οι μαζικότερες πολιτικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας μέχρι το Πολυτεχνείο.
Στο έργο αυτό, μέσα από σατιρικά και δραματικά νούμερα και τραγούδια γινόταν μια αναδρομή στην ιστορία της Ελλάδας από την Τουρκοκρατία, τον Όθωνα και τους υπόλοιπους κυβερνήτες της ανεξάρτητης Ελλάδας ως την Μικρασιατική καταστροφή . Επεκτείνεται στον πόλεμο του ’40 και μέχρι την εποχή που γράφτηκε το έργο . Η μουσική ήταν του Σταύρου Ξαρχάκου και τα τραγούδια της παράστασης απέδιδαν ο Νίκος Ξυλούρης και τα μέλη του θιάσου.
http://www.youtube.com/watch?v=2SO9EBSiSfU http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=8088 . .
ΕΝΑΡΞΗ
0,00 ΕΝΑΡΞΙΣ (Μπαίνουν ο Ρωμιός και το Ρωμιάκι. Είναι ντυμένοι σαν παλιάτσοι.) ΡΩΜΙΟΣ : Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας. Επειδή η παράστασή μας ανατρέχει σε πολλά επεισόδια, εποχές, γεγονότα, η μικρή από δω και λόγου μου θα σας πληροφορούμε μέσες άκρες για το που βρισκόμαστε και γιατί.
0,26 Τώρα στο έργο μας:
ΡΩΜΙΑΚΙ : Α, ναι, ναι, στο έργο μας, στο έργο μας. Το έργο μας κυρίες και κύριοι μόνον υπόθεση και πυροτεχνήματα δεν έχει. Κατά τα άλλα όμως έχει μουσική, χορό, τραγούδι, γιατί λέει είναι ένα έργο που αποφάσισε να το ρίξει όξω να ξεθυμάνει. ΡΩΜΙΟΣ : Θέλει να πει κυρίες και κύριοι ότι το έργο μας ήτο αδύνατο να τεθεί υπό περιορισμόν. Τι μας συμβαίνει όταν σκεφτόμαστε κάτι που δεν το χωράει ο νους μας ; Μας στρίβει ! ΡΩΜΙΑΚΙ : Μάλιστα. Τι κάνουμε όταν θέλουμε να πούμε κάτι και η κουβέντα μας δεν το χωράει ; Το στρίβουμε στο τραγούδι. Διότι το τραγούδι είναι μια κουβέντα που …τρελάθηκε. Κι όταν πάλι δεν μας φτάνει το τραγούδι τι κάνουμε ; το στρίβουμε στο χορό. Διότι ο χορός είναι ένα τραγούδι που ξανατρελάθηκε. ΡΩΜΙΟΣ : Πολλά λες ! ΡΩΜΙΑΚΙ : Καλώς ! 0.58
1,00 Μια τελευταία διευκρίνιση κυρίες και κύριοι
Είπαμε ότι το έργο μας είναι κωμωδία-Μια τελευταία διευκρίνηση κυρίες και κύριοι.
Είπαμε ότι το έργο μας είναι κωμωδία αλλέ δεν είναι γιατί το λέμε εμείς ή γιατί έτσι γράφτηκε.
Είναι για έναν άλλο πολύ πιο σοβαρό και πολύ πιο έγκυρο λογο.
Το δηλώσαμε ως κωμωδία.
Το υποβάλαμε στην επιτροπή ελέγχου ως κωμωδία και ενεκρίθη ως κωμωδία δια τον αριθμό
εκατοενενήκονταπεντε απόφασις. Πέρα απο αύτο δεν θέλω να πω οτι βάση του νόμου τάδε είστε υποχρεωμένοι να γελάσετε.
Καθε αλλο !
Εγώ απλώς επισημαίνω το γεγονός οτι οποιαδήποτε ομοιότης της κωμωδίας μας με δράμα ειναι εντελώς συμπτωματική.."1,32
1,32 Κυρίες και κύριοι, νομίζω ότι μπορούμε να αρχίσουμε (μπαίνει ο χορός)
1,42 Χορός Καλήν εσπέραν αφεντάδες
Καλήν εσπέραν αφεντάδες, καλώς ορίσατε κυράδες
Μέλισσες μάζεψαν τη γύρη, την φέρανε στο πανηγύρι
Οι μέλισσες ζυμώνουν μέλι, ήλιε μου φάε και μην σε μέλει
Τα φίδια φέραν το φαρμάκι, τα παλικάρια το μεράκι
Το μπρούσκο βράζει στο βαρέλι, ήλιε μου πιες και μη σε μέλει
Με όσα κι αν πω κι ότι κι αν δείτε, να μη μου παραξενευτείτε
Όσα χωράνε στην αλήθεια, δεν τα βαστάν τα παραμύθια
3,20Κελαηδάνε οι γαϊδάροι και γκαρίζουν τα πουλιά
Βγάζει κρίνους η τσουκνίδα, σκόρδα η τριανταφυλλιά
Η πορτοκαλιά κρεμμύδια και καρπούζια η μηλιά
4,05 Θέλω να σ' έχω και να μ' έχεις, τα μυστικά μου να κατέχεις
Τα μάτια σου είναι ο ουρανός μου, και το τραγούδι σου ο καημός μου
Γαλάζια θάλασσα η ποδιά σου, άστρα στολίζουν τα μαλλιά σου
Ο Αυγερινός σαν πρωτοφέξει, ο ήλιος θα 'ρθει να σε κλέψει
Θα 'χει βιολιά για να χορέψεις και δώρα για να σε πλανέψει
5,09Βόσκουν βάρκες στο λιβάδι, χορταριάζει ο ουρανός
Βγαίνει ο ήλιος απ' τη δύση, κακαρίζει ο Αυγερινός
και τ' αυγά κλωσάει ο λύκος, πού 'καμε ο πετεινός
5,51Άγιε μου Γιώργη καβαλάρη έβγα ψηλά στο κεφαλάρι
βάλε και την αρματωσιά σου, καβάλα στ' άλογο και βιάσου
Το δράκο χτύπα να σκοτώσεις, την κοπελιά να 'λευτερώσεις
Η κοπελιά είναι δική σου κι είναι γλυκιά σαν το ψωμί σου
και δροσερή σαν το κρασί σου, η κοπελιά είναι δική σου 6,54
Ο θίασος άρχισε κιόλας να τραγουδά και ο συγγραφέας εξηγεί γιατί το έργο έχει τόσα πολλά τραγούδια και την σημασία τους στο έργο . Αξίζει να τον ακούσετε να διευκρινίζει ότι ( ……… Κανένα τραγούδι δεν παίζει μόνο ρόλο διακοσμητικό …………… )
8,05 Τα παλιά βάσανα μας τελειώσανε ήλθε ο Καποδίστριας – Πάει ο Καποδίστριας . Τώρα περιμένουμε τον Όθωνα – Α! τον Όθωνα ,ο Όθωνας και η Αμαλία ……- Έτσι μπράβο να έχουμε και εμείς ένα δικό μας βασιλιά να μην περιμένουμε από τους ξένους βασιλιάδες … - Μόνοπου κι αυτόν Οι ξένοι μας τον διάλεξαν κι αυτόν , - Ξέρουν αυτοί έχουνε πείρα οι άνθρωποί !.... Κάτι ακούω ποπό κόσμος για την υποδοχή ….
8.56 Τρία καράβια φέρανε ξανθό κρασί στ’ Ανάπλι.
Καράβια δώστε μου ξανθό κρασί να ξεδιψάσω
φέρτε την κούπα τη χρυσή και τ’ αργυρό λαήνι
πίνω απ’ την κούπα την χρυσή και μέθυσεν η κούπα.
Απ’ το λαήνι ξεδιψώ, μεθά και το λαήνι
γνέφω του ήλιου για να πιει κι αυτός να ξεδιψάσει.
Πίνει κι ο ήλιος ο καλός, ζαλίζεται και πέφτει.
Πάω στο λιβάδι για χορό, χορεύει το λιβάδι
κι ένα πουλί, μικρό πουλί γλυκολαλεί και λέει:
Στη γης αδειάστε το κρασί και σπάστε το λαήνι,
να δροσιστεί κι η κλεφτουριά που ξάπλωσε στα χόρτα
χωρίς χεράκια για να πιει, πόδια για να χορέψει. (11,22)
Τώρα κυρίες και κύριοι ολίγα τινά περί λαιμητόμου ή Γκιλοτίνας , εφεύρεση από την εποχή της Γαλλικής επαναστάσεως κι είχε μεγάλες δόξες . Έκοψε βασιλιάδες πρίγκιπές παπάδες και στο τέλος πολλούς από τους ίδιους τους επαναστάτες ……………………………….. Όταν στην εποχή του Όθωνα πολλοί από τους παλαιούς πολεμιστές ξεσηκώθηκαν στη Μάνη στη Μεσσηνία στη Ρούμελη και αλλού μας προσέφερε προθύμως τις υπηρεσίες της . Πείρε σβάρνα τα χωριά και έκοβε κεφάλια .... 12,00 …...Μουσική
Εξοχότατοι και εκλαμπρότατοι απεσταλμένοι εξ Αθηνών
13,06 Εξοχότατοι και εκλαμπρότατοι απεσταλμένοι εξ Αθηνών.
Εξ ονόματος των συγχωριανών μου και με δάκρυα βαθυτάτης …χαράς,
σας εύχομαι το καλώς ήρθατε. Είναι πτωχά τα λόγια για να εκφράσω
την ευγνωμοσύνην μας δια την τιμή οπού μας κάνατε
να μας φέρετε κι εδώ την ξακουστή…γκιλοτίνα !
Με τη γκιλοτίνα συγχωριανοί θα έχομεν από δω και μπρος …γλυκύτερον θάνατον ! 13,50
……………………………………….
13,51 Γκιλοτίνα
Μας την στείλανε οι ξένοι φίλοι που μας αγαπούν
Μας την στείλανε οι ξένοι φίλοι που μας αγαπούν
και δεν παύουνε με κάθε τρόπο να μας βοηθούν.
Μηχανές και εφευρέσεις για συλλήψεις και εκτελέσεις.
Κάνεις πρώτα το σταυρό σου, γονατίζεις στο σκαμνί,
βάζεις δώθε το λαιμό σου λευτερώνουν το σκοινί
και ώσπου να πεις πιπέρι το κεφάλι στο πανέρι.
Κόψανε πολλούς στη Μάνη και στου Βάλτου τα χωριά,
φωνακλάδες καπετάνιους πειναλέα κλεφτουριά,
μερδικό το σκυλολόι γύρευε απ' το αφεντολόι.
Και ξεχνάμε πως εκείνοι που 'ρθαν από τη Φραγκιά,
που 'ρθαν από το Φανάρι κι από τη Μολδοβλαχιά
και φοράνε ρεντικότες τρώνε πετεινούς και κότες.
ʼκου, βλέπε, σώπα, μάθε όποιος θέλει τα πολλά
χάνει ο δόλιος και τα λίγα που δεν τα 'βρισκε καλά.
Στο καμάρι το παιδί σου τέτοια να 'ναι η συμβουλή σου.
Τώρα πάνε για τ' Ανάπλι και για την Τροπολιτσά,
όπου βγήκανε αντάρτες και το ρίξαν στην κλεψιά.
Ζήτω η Ελευθερία. Ζήτω η Ελευθεριά. 18.40
…… Παράλληλα ………………………………..
18,35 "Θα με ρωτήσετε γιατί γλυκύτερον θάνατον και όχι γλυκυτέραν ζωην.
Διότι συγχωριανοί είμαστε βεβαία Έλληνες, και οι Έλληνες αγαπάμε τη ζωή.
Αλλά είμαστε και Χριστιανοί, και σαν Έλληνες Χριστιανοί πρέπει να σκαφτόμαστε πως θα αποθάνομε και όχι πως θα ζήσομεν." 19,11… 19,50
Τρίτη Σεπτεμβρίου
20,04 - Δεν μου λες τι είναι η τρίτη Σεπτεμβρίου - σιγά μην δεν ξέρω την οδός … -Γιατί την λέμε τρίτη Σεπτεμβρίου ; τι έγινε τη Τρίτη του Σεπτέμβρη ;…….. - είναι κάτι σαν εθνική εορτή - όχι σαν!
20,43 Φίλοι κι αδέλφια, μανάδες, γέροι και παιδιά
στα παραθύρια βγείτε και θωρείτε
ποιοι περπατούν στα σκοτεινά και σεργιανούνε στα στενά
φίλοι κι αδέλφια, μανάδες, γέροι και παιδιά.
Γράφουν σημάδια, μηνύματα στο βασιλιά
σα δε φωνάξεις έβγα να το γράψεις
να μην σ’ ακούσουν τα σκυλιά βγάλε φωνή χωρίς μιλιά
σημάδια και μηνύματα στο βασιλιά.
Ήταν στρατιώτες, καπεταναίοι και λαϊκοί,
όρκο σταυρώσαν πάνω στο σπαθί τους
η λευτεριά να μην χαθεί, όρκο σταυρώσαν στο σπαθί
καπεταναίοι, στρατιώτες, λαϊκοί.22,25 Κι όπου φοβάται φωνή ν’ ακούει απ’ το λαό
σ’ έρημο τόπο ζει και βασιλεύει,
κάστρο φυλάει ερημικό, έχει το φόβο φυλαχτό
όπου φωνή φοβάται ν’ ακούει απ’ το λαό.23,02
23,ο2 ΑΓΓΛΟΣ: Να έχουν σύνταγμα ή να μην έχουν; ΑΓΓΛΟΣ: Αφού δεν είχαν γιατί να έχουν; ΑΓΓΛΟΣ: Θα τους παρέσυραν αυτοί που έχουν! ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Να αρκεσθούν εις αυτά που έχουν! ΑΓΓΛΟΣ: Δεν είναι κι ώριμοι, για να το έχουν!23,14
23,20 ΓΑΛΛΟΣ: Είναι κι ανώριμοι για να το έχουν! ΡΩΣΟΣ: Για το καλό τους ας μην το έχουν! ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Δεν επιτρέπεται να το έχουν. 23,25 ΑΓΓΛΟΣ: Αποφασίζομε να μην το έχουν; ΟΙ ΑΛΛΟΙ: Να μην το έχουν! 23,28
ΑΓΓΛΟΣ: Αγγλίααααα
ΓΑΛΛΟΣ: Γαλλίααααα
ΡΩΣΟΣ: Ρωσίααααα
ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Αυστρίααααα
ΑΓΓΛΟΣ: Κοσμοκρατορία
ΓΑΛΛΟΣ: Κεφαλαιοκρατία
ΡΩΣΟΣ: Τσαροκρατία
ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Ιερά Συμμαχία 23,46
Γη παιδεμένη με σίδερο και με φωτιά,
για κοίτα ποιον σου φέρανε καημένη
να σ’ αφεντεύει από ψηλά, τα κρίματά σου είναι πολλά,
γη που το σίδερο παιδέψαν κι η φωτιά.
Καίει το φυτίλι, ξεθηκαρώνουν τα σπαθιά,
κάνουν βουλή συντακτική και γράφουν
το θέλημά τους στα χαρτιά κι η κοσμοθάλασσα πλατιά,
κάνουν βουλή, ξεθηκαρώνουν τα σπαθιά.
( 23,32 και μέχρι 27 ξανά
……………………………………..
Μεγάλες δυνάμεις Να έχουν Σύνταγμα να μην έχουν ..)
Ιερά συμμαχία είμαστε τέσσερις δυνάμεις….)
23,ο2 ΑΓΓΛΟΣ: Να έχουν σύνταγμα ή να μην έχουν;
ΓΑΛΛΟΣ: Να έχουν σύνταγμα ή να μην έχουν;
ΡΩΣΟΣ: Να έχουν σύνταγμα ή να μην έχουν;
ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Να έχουν σύνταγμα ή να μην έχουν;
ΑΓΓΛΟΣ: Αφού δεν είχαν γιατί να έχουν;
ΓΑΛΛΟΣ: Αφού δεν είχαν γιατί να έχουν;
ΡΩΣΟΣ: Αφού δεν είχαν γιατί να έχουν;
ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Αφού δεν είχαν γιατί να έχουν;
ΑΓΓΛΟΣ: Θα τους παρέσυραν αυτοί που έχουν!23,10 ΓΑΛΛΟΣ: Δεν είναι ίδιοι μ' αυτούς που έχουν!
ΡΩΣΟΣ: Ξέρω και άλλους που δεν το έχουν!
ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Να αρκεσθούν εις αυτά που έχουν!
ΑΓΓΛΟΣ: Τι θα το κάνουν άμα το έχουν;...
ΓΑΛΛΟΣ: Τι θα το κάνουν άμα το έχουν;...
ΡΩΣΟΣ: Τι θα το κάνουν άμα το έχουν;...
ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Τι θα το κάνουν άμα το έχουν;...
ΑΓΓΛΟΣ: Δεν είναι κι ώριμοι, για να το έχουν!
ΓΑΛΛΟΣ: Είναι ανώριμοι για να το έχουν!
ΡΩΣΟΣ: Για το καλό τους ας μην το έχουν!
ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Δεν επιτρέπεται να το έχουν.23,25 ΑΓΓΛΟΣ: Αποφασίζομε να μην το έχουν;
ΟΙ ΑΛΛΟΙ: Να μην το έχουν!
ΑΓΓΛΟΣ: Αγγλίααααα
ΓΑΛΛΟΣ: Γαλλίααααα
ΡΩΣΟΣ: Ρωσίααααα
ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Αυστρίααααα
ΑΓΓΛΟΣ: Κοσμοκρατορία
ΓΑΛΛΟΣ: Κεφαλαιοκρατία
ΡΩΣΟΣ: Τσαροκρατία
ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ: Ιερά Συμμαχία23,48 ΟΛΟΙ: Είμαστε τέσσερις Δυνάμεις
Με καθήκοντα υψηλά
με συμφέροντα κοινά
με κοινή διπλωματία
με κοινή αστυνομία.
24,01 Τραλαλά -τραλαλά τραλαλά
24,02 Και αν επιμείνουν να το έχουν-Εάν το έχουν χωρίς να το έχουν; 24,20 -Τι εννοείτε έχουν δεν έχουν ;- Εάν νομίζουν ότι το έχουν και εις την ουσία δεν το έχουν – Αυτοί θα ξέρουν ότι το έχουν και εμείς θα ξέρουμε ότι δεν το έχουν 24,31 Έτσι θα έχουν χωρίς να έχουν και δεν θα έχουν ενώ θα έχουν 23,35 Αποφασίζομεν να έχουν ! – Εάν εμποδίσουμε να έχουν υπάρχει κίνδυνος να έχουν 24,41 – Ο μόνος τρόπος να μην έχουν είναι να αφήσουμε να έχουν . Παράδειγμα όσα δεν έχουν είναι όσα αφήσαμε να έχουν 24,51
Οι πρέσβεις τρομάζουν, στρέφουν προς τη σύναξη του λαού. Νέο πλακάτ που γράφει "ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΣΤΟ ΠΑΛΑΤΙ". Οι πρέσβεις στρέφουν τώρα προς το παλάτι απ' όπου βγαίνει αυλικός με πανό που δηλώνει "Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ, ΔΕΝ ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ". Και νέο πανό από το ΛΑΟ, "ΟΡΓΗ ΛΑΟΥ, ΟΡΓΗ ΘΕΟΥ"24,56 " Γη παιδεμένη, με σίδερο και φωτιά
για κοίτα ποιον σου φέρανε καημένη
να σ' αφεντεύει από ψηλά,
τα κρίματά σου είναι πολλά
γη που το σίδερο παιδέψαν κι η φωτιά.
Καίει το φυτίλι, ξεθηκαρώνουν τα σπαθιά
κάνουν βουλή συνταχτική και γράφουν
το θέλημά τους στα χαρτιά
κι η κοσμοθάλασσα πλατιά25,57 κάνουν βουλή, ξεθηκαρώνουν τα σπαθιά."
26,00 Τρεις του Σεπτέμβρη μανάδες, γέροι και παιδιά
στα παραθύρια βγείτε και θωρείτε
τι φέρνουνε στον βασιλιά, βαθιά γραμμένο στα χαρτιά
τρεις του Σεπτέμβρη μάνες , γέροι και παιδιά
Φίλοι κι αδέρφια μανάδες, γέροι και παιδιά
στα παραθύρια βγείτε και θωρείτε
ποιοι περπατούν στα σκοτεινά και σεργιανούνε στα στενά,
Φίλοι κι αδέρφια μάνες, γέροι και παιδιά27,10
27,20 Ακούστε ορέ σεις έλληνες εμείς πολεμήσαμε για να έχετε εσείς τα γράμματα και το ψωμί που δεν είχαμε....28,00
28.00
28,10 Μεγάλα νέα φέρνω από κει πάνω
περίμενε μια στάλα ν' ανασάνω
και να σκεφτώ αν πρέπει να γελάσω,
να κλάψω, να φωνάξω, ή να σωπάσω. 29
29.05 Οι βασιλιάδες φύγανε και πάνε
και στο λιμάνι τώρα, κάτω στο γιαλό,
οι σύμμαχοι τους στέλνουν στο καλό.
29,38 Καθώς τα μαγειρέψαν και τα φτιάξαν
από ξαρχής το λάκκο τους εσκάψαν
κι από κοντά οι μεγάλοι μας προστάτες,
αγάλι-αγάλι εγίναν νεκροθάφτες(30,24) και ποιος πληρώνει πάλι τα σπασμένα
και πώς να ξαναρχίσω πάλι απ' την αρχή
κι ας ήξερα τουλάχιστον γιατί.
30,57 Το ριζικό μου ακόμα τι μου γράφει
το μελετάνε τρεις μηχανορράφοι.
Θα μας το πουν γραφιάδες και παπάδες
με τούμπανα, παράτες και γιορτάδες.31,46 Το σύνταγμα βαστούν χωροφυλάκοι
και στο παλάτι μέσα οι παλατιανοί
προσμένουν κάτι νέο να φανεί.32,15 Στολίστηκαν οι ξένοι τραπεζίτες,
ξυρίστηκαν οι Έλληνες μεσίτες.
Εφτά ο τόκος πέντε το φτιασίδι,
σαράντα με το λάδι και το ξύδι
κι αυτός που πίστευε και καρτερούσε,
βουβός φαρμακωμένος στέκει και θωρεί
τη λευτεριά που βγαίνει στο σφυρί. 33,37
33,35 Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
μην έχεις πια την πείνα για καμάρι.
Οι αγώνες πούχεις κάνει δεν φελάνε
το αίμα το χυμένο αν δεν ξοφλάνε.
Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί(2,5 φορές). 35,36
35,37 Ακούσατε - ακούσατε . Άγγλοι ,Γάλλοι Πορτογάλοι , Δανοί ,Γερμανοί Ισπανοί Αμερικανοί , Ορθόδοξοι Διαμαρτυρόμενοι Καθολικοί … 36,02 Ζητείται βασιλεύς , δια χώραν πτωχήν αλλά ενάρετον με λαμπράς οικογενειακάς αρχάς και παραδόσεις , ολίγον μεταχειρισμένη αλλά ωραίαν και εις καλήν κατάστασην .
36,22 Και ιδού κυρίες και κύριοι φτάσαμε αισίως εις το σωτήριο έτος 1897 . Στον πόλεμο της Μελούνας σε εκείνο τον πόλεμο ταυ αίσχους που λένε . Είχαμε βλέπετε πρίγκιπές και αυλικούς που λαχταρούσανε το βάπτισμα του πυρός και μια βλαχοαστική τάξη που ήθελε να προκόψει βασισμένη στο δικό της θρύλο.
(Οι Πρίγκηπος και η νέα αστική τάξη αναζητούν τη δική τους δικαίωση και δόξα . Γυαλίσανε λοιπόν τα κουμπιά, γυαλίσανε τα γαλόνια και πήγανε περίπατο με τα κανόνια (έκαναν εκείνον τον πόλεμο του αίσχους , του μαύρου 97 ).
36,50 Γυαλίσαν τα κουμπιά, γυαλίσαν τα γαλόνια
και πήγανε περίπατο με τα κανόνια
πολεμικές ζημιές σε χρυσές δραχμούλες
εκατομμύρια δυο χωριά οι ζωούλες.
Και στο Σουλτάνο μέτρα για να ξεθυμώσει
τη Θεσσαλία πίσω να μας ξαναδώσει
ή τέσσερα ή πέντε εκατομμύρια λίρες.
Κι εσύ στον ήλιο ξάπλωσε και μέτρα ψείρες.
38,20 Θάρρος κυρίες και κύριοι θάρρος . Μην πανικοβάλλεστε . Ο εχθρός κατέλαβε την Μελούνα και προχωρεί προς την Λάρισα ,.Δεν φαίνεται όμως πιθανόν ότι θα φθάσει εις τας Αθήνας . Ο αρχιστράτηγος διάδοχος έχει λαμπρά εις την υγείαν του . Χθες βράδυ έφαγε εις τα Φάρσαλα χαλβά και αφού εκοιμήθει ησύχως ήρχισεν επανερχόμενος ως εκ διασκεδαστικού περιπάτου , διατί κυρίες και κύριοι;; Διότι μεταχειρίζεται την οδοντόσκονη μοντεσόρι !!
38,48 Απ' τα χρεώγραφά μας θα τα οικονομήσουν
θα δώσουν και θα πάρουν θα καλοκαρδίσουν
οι ξένοι τραπεζίτες και οι κερδοσκόποι
μισοτιμής πουλιούνται του φτωχού οι κόποι.
Και τα δικά τους δάνεια πώς θα ξοφληθούνε
χωρίς συναμεταξύ τους να ενοχληθούνε.
39,42 Γυαλίσαν τα κουμπιά, γυαλίσαν τα γαλόνια
και πήγανε περίπατο με τα κανόνια .. (40,00)
40,10 ///////(Αυτά τα πάθαμε στα 1897 και τα ξέρει πολύ καλά η οικονομική μας Ιστορία ενώ η άλλη η επίσημη επειδή την πίκραναν τα περιφρονεί ….. κα έτσι αποχαιρετήσαμε άδοξα τον 19ο αιώνα ///// 40,47 //////////////////////////////……..
40,54 Σήμερα σε είδα κι αναγάλιασα
εσένα που σε βύζαξαν οι Μοίρες.
Όνειρο κι ελπίδες το στεφάνι μου
που σε στόλισα μπροστάρη μου.
Σήμερα σε είδα.
Γύρισε ν’ ανοίξεις τις πόρτες
τις μεγάλες που κλείσανε μια νύχτα
42,30 Μάζεψε το σπόρο από τ’ αλώνια
τα μαρμαρένια και σπείρε τα καρπερά χωράφια
ακρίτες ν’ αναστηθούν καβαλάρηδες. 43,30 Όνειρο κι ελπίδες το στεφάνι μου
που σε στόλισα μπροστάρη μου.
Γύρισε ν’ ανοίξεις τις πόρτες
τις μεγάλες που κλείσανε μια νύχτα. 44,10
44,10 (Όσο για την αλήθεια και την ουσία την Ιωνία και τα νησιά της στον Πόντο στην Σμύρνη και την Πόλη περιμένουν ακόμα να αναστηθεί ο μαρμαρωμένος βασιλιάς ) Η Κρήτη φωνάζει ένωση . Η Ηπειρος και η Μακεδονία είναι ακόμα στου σουλτάνου . Ο Κρόνος μεγάλη η χάρη του θα φάει πάλι του πουλιού το γάλα .Κάτι ο δικός μας διχασμός κάτι οι σύμμαχοι που μας άφησαν στα μισά του δρόμου , άλλα τι να κάνουμε ας πάμε τώρα ως την Σμύρνη και την πόλη και τα ξαναλέμε)
44,50 Κατακαημένο Αϊβαλί και παινεμένο Αϊδίνι
χαροκαμένο Εσκή Σεχήρ αρχοντοπούλα Σμύρνη.
(45,40 Παρεμβάλλονται αναζητήσεις μέσω του Ελ. Ερ. Σταυρού)
Μαρμαρωμένε βασιλιά, τι όνειρο, τι παγανιά
ο τάφος σου άδειος και σε μια γωνιά
μια χούφτα λόγια, αδιάβαστα χαρτιά.
Μαρμαρωμένε βασιλιά τι όνειρο, τι παγανιά
αντί για σε αναστήθηκε η Τουρκιά η Πόλη πάει
και η Σμύρνη στη φωτιά, διπλοχαμένη Αγιά Σοφιά
στερνή φωνή στην ερημιά την Προύσσα καίνε
και στο Αϊβαλί σταυρός αγκάθι ξύδι και χολή. 46,50
Κλάψτε για το Καραχισάρ και για τα Μοσχονήσια,
δουλεύει ο Χάρος στα Βουρλά κι ο θάνατος στην Προύσσα.
47,48 Παρεμβάλλονται αναζητήσεις μέσω του Ελ. Ερ. Σταυρού)
Χαμένη γη και προσφυγιά τα πόδια εδώ, αλλού η καρδιά
κομμάτια μου ψάχνω να βρω να κάνω ρίζες να ξανασταθώ
και να φωνάξω με φωνή που να ματώσουν οι ουρανοί
όλοι μας σφάζαν και μας πνίγανε μαζί,
Εγγλέζοι, Γάλλοι κι Αμερικανοί.
Από πού παν στο Κασαμπά στην Πάρσα και στ’ Αξάρι
δεν πάνε πια στην Αμισσό, στο Αζάχτι ή στο Αξάρι.
49,30 Παρεμβάλλονται αναζητήσεις μέσω του Ελ. Ερ. Σταυρού)
Μαρμαρωμένε βασιλιά, τι όνειρο τι παγανιά
μες του πετρέλαιου τη δρακοσπηλιά
να σ’ αναστήσω ήρθα μ’ όνειρα παλιά
πέτρινε πεθαμένε βασιλιά. 50
Κατακαημένο το Αϊβαλί και παινεμένο τ’ Αϊδίνι
χαροκαμένο Εσκή Σεχήρ αρχοντοπούλα Σμύρνη.
51,00
51,08 Και ιδού κυρίες και κύριοι. Φτάνουμε στο τελευταίο και το ποιο παρανοϊκό επεισόδιο του έργου …είναι πολύ κοντινό μας και γνώριμο γιατί οι πρωταγωνιστές του είμαστε εμείς . Εσείς ο κύριος που κάθεται δίπλα σας , εγώ . Και συμβαίνει ότι και με τη μύτη μας που για να την δούμε πρέπει να αλληθωρίσουμε (51,32) .Ελάτε λοιπόν33 χρόνια πίσω . (Μας ρίχτηκαν Ιταλοί και Γερμανοί μαζί , Το θαύμα που κράτησε 6 μήνες δεν κρατάει άλλο . Ο ίλαρχος φον Γιακονίς ειδοποίησε τον Χίτλερ ότι η σημαία του κυματίζει στην Ακρόπολη 51,51 ήχοι σειρήνας 52.12
52, Εσύ τι γυρεύεις εδώ μέσα ; - Δεν μπήκα μόνος μου με βάλανε – Γιατί τι έκανες; - Απεργίες ,Μόνο – Μοιράζαμε και κάτι εφημερίδες - Μόνο - Είχαμε και φτώχια , πολύ φτώχια – Καλά δεν άκουσες ότι έρχονται οι Γερμανοί ότι φτάσανε – Τόμαθα - Γιατί δεν δε φεύγεις έρχεται ο εχθρός ;- Είμαι κλειδωμένος δεν μπορώ να βγω ! – Ποιος έχει το κλειδί ,που είναι ο φύλακας – Έφυγε – Δεν τούπες να σ νοίξει – Του τόπα , είχε διαταγή να μην μου ανοίξει – Καλά δεν τούπες ότι τώρα φθάνει ο εχθρός – Του τόπα – Και τι σου είπε - Είπε τώρα θα σε φυλάει ο εχθρός ! 52,58 … – Άιντε πάμε μαζί , 53,16
Και παν και πάνε
και σ’ αναζητάνε
ώρα τους καλή
Από λιβάδια
μ’ ασφόδελα περνανε
ώρα τους καλή
Παλιά τραγούδια
στ’ αλώνια αχολογάνε
και παν και πάνε
ώρα τους καλή
Τους ακολουθάνε
τ’ αγρίμια που ξυπνάνε
ώρα τους καλή
Την πέτρα στίβουν
χορταίνουν, ξεδιψάνε
ώρα τους καλή
Στη γη και στ’ άστρα
και στα παιδιά μιλάνε
ώρα τους καλή 56,20
Εκείνο λοιπόν τον καιρό, όπως σε κάθε δύσκολο καιρό, ήταν πολλοί εκείνοι που βγήκαν απ’ το πετσί τους. Άνθρωποι που δεν τους έπιανε το μάτι σου, παίρναν το βουνό μ’ ένα ντουφέκι στο χέρι. Με το τίποτα, ο Γιάννης, ο Τάσος, ο Βάγκος ο Μανόλης, η Λένω, η Δέσπω, αυτή η σιωπηλή στρατιά, αυτοί οι ωραίοι δικοί μας, σπρώχναν για καλά τον καιρό προς την ελευθερία και την ειρήνη. Για μια ειρήνη που τους γέλασε . Για μια ελευθερία που πριν έρθει φαινότανε τόσο πλατιά. 57,06
Σαν πολύ δεν ωρίμασες μέσα σε μια παράσταση ; ΡΩΜΙΑΚΙ : Σ’ έχασα ! ΡΩΜΙΟΣ : Έχουμε δουλειές, πρέπει να πηγαίνουμε ! ΡΩΜΙΑΚΙ : Πάρε με μαζί σου… ΡΩΜΙΟΣ : Πάμε για δύσκολες δουλειές. Με κυνηγάνε (βήματα γερμανών στρατιωτών…..) 57,48Ακούγεται στο βάθος το τραγούδι (Τάχα τι να ζήλεψαν στα χλωμά σου μάτια
που γιομαν τ’ απόβραδο γλύκα πρωινή
ήρθαν και βασίλεψαν τα βαθιά σου μάτια
κάποιο Σαββατόβραδο στην Καισαριανή)58,37 και (στο τέλος ήχοι από εκτελέσεις )μέχρι 58,47
59 Κυρίες και κύριοι σε δυο λεπτά το έργο μας τελειώνει . Όμως δεν θα σας αφήσουμε να φύγετε πικραμένοι κι όχι γιατί σας κάνουμε χάρη αλλά γιατί έτσι γίνεται πάντα και στη ζωή . Πάει να πει στον τόπο μας . Οι ρίζες μας είναι βαθιές το χώμα δικό μας . Κόβω κόβεις κόβει κόβουμε κόβετε κόβουν τα κλαριά μας τον κορμό μας μα το χώμα ξαναφουσκώνει. Μια πράσινη φωνούλα ξαναβγαίνει και φωνάζει . Εδώ είμαι .Καταπιαστήκαμε με κάτι δύσκολο . Καλέσαμε την τρέλα για βοηθώ αλλιώς δεν τα βγάζαμε πέρα . Τρέμαμε με αυτό που ανοίγαμε και τρέμουμε ακόμα . Όμως αυτό που θέλαμε ήταν να έρθετε στην παράσταση μας και να μην φύγετε αδιάφοροι . Να βρείτε ψεγάδια να μας κρίνετε αλλά να μην φύγετε αδιάφοροι . Και αν σας κακοκαρδίσαμε ή αν σας κάναμε να γελάσετε με πράγματα που δεν έπρεπε είναι γιατί διαλέξαμε τον φαρδύ τον δρόμο . Εκεί που η ζωή είναι χύμα … 1.00,08 Ο δράκος είναι εκεί και θα είναι και αύριο και μεθαύριο με το στόμα ανοιχτό . Ξερογλείφεται τον βλέπετε . Είδε πως σκότωσαν την παρέα του καραγκιόζη και περιμένει να τους φάει .Όμως δεν θα τους φάει κι ούτε τους σκότωσαν . Αν δεν με πιστεύετε βάλτε το αυτί στο χώμα και ακούστε ! 1.00,26 Η Γή μας κτυπά με 80 σφυγμούς , ωραίους σαν από παλιό τύμπανο . Κάτι γίνεται ! Κάτι γίνεται !! Κάτι γίνεται!!
1,00.49 Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί , του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί
1,01,18 Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του πρέπει να θαφτεί 1,01.50
1,01.54 Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί
Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί 1,02.50
Χειροκροτήματα
ΤΕΛΟΣ
