Φ.Νίτσε: Θα πιστευα μοναχα σε ένα θεο που ξέρει να χορεύει
Στις 15 Οκτωβρίου του 1844, ο Γερμανός φιλόσοφος και φιλόλογος Φρίντριχ Νίτσε, ο θάνατός του, έλαβε χώρα στις 25 Αυγούστου 1900. Η σκέψη του επηρέασε σημαντικά μεταγενέστερους φιλοσόφους, λογοτέχνες και καλλιτέχνες και έθεσε νέες βάσεις στις υπάρχουσες ανησυχίες για τον άνθρωπο, τη φύση του και των συστημάτων του
Γεννήθηκε στο Ρένκεν της Πρώσικης Σαξονίας, από θρησκόληπτες γονείς.Ξεκίνησε σπουδές κλασικής φιλολογίας και θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόννης, την οποία απέφυγε, καθώς δεν έδωσε απάντηση στις θρησκευτικές αμφιβολίες του. Στη συνέχεια, διδάσκει φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, υπό τον καθηγητή Φρίντριχ Βίλχελμ Ριτσλ.Δημοσιεύστε τα πρώτα του φιλοσοφικά άρθρα εμπνευσμένα από την επαφή του με τη φιλοσοφία του Σοφενχάουερ.
Έχει ήδη αρχίσει να πρωτοστατεί στην κλασική μουσική, γνώρισε τον μεγάλο μουσικό δραματουργό Ρίχαρντ Βάγκνερ. Η φιλία τους θα διαρκέσει χρόνια μέχρι την στιγμή που οι προοδευτικές ιδέες του Νίτσε θα έρθουν σε σύγκρουση με τη θρησκοληψία, τον κβαντισμό και τον αντισημιτισμό του Βάγνερ. Το 1869 το Πανεπιστήμιο της Λειψίας του απονέμει τον τίτλο του διδακτορικού χωρίς εξετάσεις ή διατριβή, με βάση τις δημοσιεύσεις του.
Παράλληλα, το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, μετά τις έντονες συστάσεις του καθηγητή του Ρίτσλ, επέλεξε τον εξαιρετικό καθηγητή της Κλασικής Φιλολογίας. Τον επόμενο χρόνο ο Νίτσε έγινε Ελβετός υπήκοος. Αντιμετωπίζονται προβλήματα υγείας που απαιτούν αλλαγή κλίματος. Ταξιδεύει συχνά και γράφει διαρκώς. Το 1878 εκδίδει το «Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο», το 1885 εκδίδει μόλις 50 αντίγραφα του «Τάδε Έφη Ζαρατούστρα» ενώ το 1888 γράφει το «Λυκόφως των Ειδώλων», το «Αντίχριστο» και ξεκινάει το αυτοβιογραφικό «Ecce Homo». Στις 25 Αυγούστου του 1900, στην ηλικία των 56 ετών, ο Φρίντριχ Νίτσε πεθαίνει από την πνευμονία στην πόλη της Βαϊμάρης.
Το έργο του Νίτσε διακρίνεται σε τρεις περιόδους. Αρχικά, φαινομενικά επηρεασμένος από τον Σοπενχάουερ και τον Βάγνερ, ερμηνεύεται από μια ρομαντική αντίληψη των πραγμάτων. Στη δεύτερη περίοδο, χειραφετημένη από τις επιρροές της πρώτης, ο Νίτσε πλέκει το κώλυμα της λογικής και της επιστήμης, αντικατοπτρίζοντας την παράδοση των Γαλλικών αδελφών. Στην τρίτη και πιο ώριμη περίοδο, ο Γερμανός φιλόσοφος ασχολείται με το ζήτημα της καταγωγής και της λειτουργίας των αξιών στην ανθρώπινη ζωή. Ο Νίτσε προχώρησε σε μια ανάλυση και εκτίμηση των θεμελιωδών πολιτιστικών αξιών της φιλοσοφίας, της θρησκείας και της ηθικής των περιόδων του. Με τον όρο «μηδενισμός» εννοούσε την υποβιβασμό των υψηλών αξιών της εποχής του, που θεωρούσε ότι χαρακτηρίζει την παθητική κατάργηση.
Ουσιαστικά, θέλησε να πει ότι ο θετικισμός του 19ου αιώνα είχε καταρρίψει την ατέλεια που περιείχε τις παραδοσιακές αξίες της θρησκείας και της φιλοσοφίας.Αντιναυτικός και απολύτως αντιρατσιστής, πρόβλεψε ότι το έργο του θα ερμηνευθεί και ότι δύσκολα θα γίνει κατανοητό στο βάθος - και η Ιστορία έδειξε ότι είχε απόλυτο δίκιο. Τρανό παράδειγμα αποτελεί η παραίτηση του έργου του από τους θεατές του ναζισμού, κυρίως λόγω των παρεμβάσεων του αδελφού του στο Νίτσε, μετά τη θανάτου του.
Ο Νίκος Καζαντζάκης γράφει για το Φ. Νίτσε
Μια μέρα εκεί που διαβάζα με το βιβλίο της Αγίας Γενεβής, μια κοπέλα με ζύγωσε κι εγείρε από πάνω μου. Κρατούσε ανοιχτό ένα βιβλίο και είχε βάλει το χέρι κάτω από τη φωτογραφία ενός αγρού που είχε το βιβλίο, για να αποκρύψει την ονομασία του, και με κοίταξε με καταπληκτικότητα. -Ποιος είναι αυτός; με ρώτησε δείχνοντάς μου την εικόνα. Σκήωσα τους ώμους: -Πως θέλεις να ξέρω; Είπα.
-Μα είναι εσείς, ή το κοπέλα, εσείς, αποκλειστικά. Κοιτάξτε το μέτωπο, τα πυκνά φρύδια, τα βαθύλα μάτια.Μόδα που αυτός είχε χοντρά κρεμαστά μουστάκια, και εσείς δεν έχετε.
Κοίταξα άλαφιασμένος: -Ποιος είναι λοιπόν; Έκανα προσπαθώντας να αναμεριστώ το χέρι της κοπέλας, να δούμε το όνομα.
-Δεν το γνωριζετε; Πρώτη φορά το βλέπετε;
Ο Νίτσε! Ο Νίτσε! Είχα ακούσει το όνομά του, αλλά δεν είχα ακόμα τίποτα να το διαβάσω.
-Δε διαβάσατε την Γένεση της Τραγωδίας, το Ζαρατούστρα της; Για τον Αιώνιο Γύρισμό, για τον Υπερρανθρώπο;
-Τίποτα, τίποτα, απαντούσα στροζημένος, τίποτα.
-Περιμενετε! Είπε κι ήρχε η κοπέλα πεταχτή.
Σε λίγο μου φέρνει το Ζαρατούστρα.
-Να, είπε γελώντας, να λιοντάρι θρόφιμα για το μυαλό σας - αν έχετε μυαλό. Κι αν το μυαλό σας πεινάει.
Το τελευταίο ήταν ένα από τα πιο αποφασιστικά στιγμές της ζωής μου.Εδώ, στο Βιβλιοθήκη της Άγιας Γενεβέβης, με τη μεσολάβηση μιας άγνωστης φοιτητριας, μου 'χε στη καρτέρι η μοίρα μου. Εδώ με περίμενε, φλογερός, αιματωμένος, μεγάλος πολεμιστής, ο Αντίχριστος.Στην αρχή με καταρράχτηκε. Τίποτα δεν του λείπε: αναλογία και αλαζονεία, μυαλό μη επιθετικό, καταστροφή λύσσας, σαρκασμός, κυνισμός, ανικανό γέλιο, όλα τα δάχτυλα, τα teeth και τα φτερά του Ευωφόρου.
Μα με είχε συνειδητοποιήσει την ορμή του και την υπερηφάνεια, με είχε πεθάνει ο κίνδυνος και βυθίζουμε μέσα στο έργο του με χαρά και τρόμο, σαν να μπλένα στο βουνό ζούγκλα, γεμάτη από πεινασμένα μέρια και ζαλιστικά σερνικολούλουδα. Βιάζουμουν να τελειώσουν τα μαθήματα στο Σορβόννη, να νύχτα, να γυρίσω σπίτι, να έρθει ο ιδιοκτήτης να ανάψει το τζάκι και να ανοίξει τα βιβλία του - όλα να βρισκόταν επάνω στο τραπέζι μου - και να ξεκινήσω μαζί του το πάλημα.
Σιγά σιγά είχε συνηθίσει τη φωνή του, την κομμένη ανάσα του, τα κραύγα του πόνου του. Δεν ήξερε, τώρα το μάθαινα, πως ο Αντίχριστος αγωνίζεται και υποφέρει όπως και ο Χριστός και πως κάποτε, στις στιγμές του πόνου, τα πρόσωπά τους μοιάζουν. Ανώνυμα μου φάνταζαν τις βλαστομιές του κηρυγματά του, και ο Υπερρανθρώπος του δολοφόνου του Θεού.
Κι όμως μια μυστική γοητεία είχε τον αντάρτωτο με την μαλακιστική ξόρκι τα λόγια του, που ζαλίζει και μεθούσε και έκανε το δικό σου να χορεύει. Αλήθεια, ένα χορό του ντινοσισιακού ή του σκέψης του, ένα όρθιο παιδί που τροφοδοτείται θριμαριστικά στην πιο άσχημη στιγμή της ανθρώπινης και υπεράνθρωπης τραγωδίας. Ο Καμάρωνας, χωρίς το θέλημά του, την θλίψη του, τον παλμό του και την αγνότητα και τις σταλες του αίματος που περικύνεναν το μέτωπό του, σαν να φορούσε και αυτό, τον Αντίχριστο, αγκαθωτό κορμό.
Σιγά σιγά, χωρίς να το 'χωρίσατε το συνειδητά στο νου μου, οι δυο μορφές, Χριστός και Αντίχριστος, έσμιγαν. Δεν ήταν λοιπόν οι δυο, προαιώνιοι οχρόί, δεν είναι ο Ευρωσφόρος αντίμαχος του Θεού, μπορεί ποτέ ο Κακός να μπει στην υπηρεσία του Καλού και να συνεργαστεί μαζί του; Με τον καιρό να μελετούν την εργασία του αντιθέτου προφήτη, αναπαράγονται από σκαλί σε σκαλί σε μια μυστική παράλογη ενότητα. Το Καλό και το Κακό, έλεγα, είναι οχτροί, να το πρώτο σκαλοπάτι της μύησης.
Το Καλό και το Κακό είναι συνεργάτες, αυτό είναι το δεύτερο, το πιο αληθινό σκαλοπάτι της μύησης. Το Καλό και το Κακό είναι ένα! Αυτό είναι το πιο αληθινό, όπου ως τώρα μπορεί να φτάσει σκαλοπάτι. [...] Λιοντάρια η τροφή που τάχισε ο Νίτσε στην πιο κρίσιμη, την πιο πικασμένη στιγμή της νιότης.Θράσεψα, δεν μπορούσε να χωρέσει στον σημερινό άνθρωπο, όπως έκαναν ούτε στο Χριστό, όπως τον υπέδειξαν.
Α! η παύση της αγανάκτησης, η παμπόνηρη θρησκεία που μετατοπίζει τις αμοιβές και τις τιμωρίες στη ζωή, για να ωφελήσει τους σκλάβους, τους κινούντες, τους αδίκους, και να μπορέσουν να κρατήσουν την ασφαλή αυτή επίγεια ζωή και να υποχωρήσουν με θάρρος το στήθος στους άρχοντες! Τι οβραίικη Αγία Τράπεζα η θρησκεία αυτή, που δίνει ένα πεντάρα στην επίγεια ζωή και εισπράττει αθώτα εκατομμύρια στο άλλο! Τι απλοϊκοτητα, ποια πονηρια, τι τικογλυφια! Όχι, δεν μπορεί να είναι ο ίδιος που ελπίζει Paradise ή που φοβάται τη Χρυσή.
Ντροπή πια να πλησιάσει στα ταβέρνες της ελπίδας! Ή κάτω τα υπόγεια του φόβου. Πόσα χρόνια και δεν έπαιρνε, και έπρεπε να έρθει ο άγριος αυτός ο προφήτης να μου ανοίξει τα μάτια! [...] Κι απλά η κατάληξη του ναού του Χριστού, όπως φάνηκε η μαντράδα, που έμοιαζαν με ένα μάντρα, όπου μερόνυχχτα ακουμπάνουν, ακουμπώντας το ένα στο άλλο, χιλιάδες πασχαλιές που κυριαρχείται από πανικό και απλώνουν το τράβηγμα και χάνουν το χέρι και το κοτσάκι που σκοτώνει . Και άλλα τρέμουν γιατί φοβούνται πως θα αιματηθούν αιώνια στις φλόγες, ενώ άλλοι σπεύδουν να σφαγιάσουν για να γκρεμίσουν τα αιωνιές των αιωνιών σε άθικτη ανοιξιάτικη ελιά. [...]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου