Παναθηναϊκός ίσον σύλλογος μεγάλος. Δύο λέξεις που αποτυπώνουν με ακρίβεια το μεγαλείο της Ιδέας που εμπνεύστηκε μια ημέρα σαν σήμερα, το 1908 ο Γιώργος Καλαφάτης. Εκτός από προσδιορισμός του πράσινου μεγαλείου, οι λέξεις σύλλογος μεγάλος αποτελούν την αρχή του ύμνου του συλλόγου, ο οποίος από το 1958 έως τις ημέρες μας ακούγεται όπου χτυπά η καρδιά του Παναθηναϊκού.
Κι όμως, ο ύμνος που όλοι γνωρίζουμε δεν ήταν ο μοναδικός. Στην 111άχρονη ιστορία του, ο Παναθηναϊκός είχε χρησιμοποιήσει άλλους δύο, λιγότερο γνωστούς αλλά εξίσου αντιπροσωπευτικούς για το «καμάρι της Αθήνας», όπως ανέφερε η πρώτη καταγεγραμμένη σύνθεση, αλλά και τον «χείμαρρο ορμητικό».

«Ζήτω ένδοξε μεγάλε…»

Το περασμένο καλοκαίρι, ήρθε στο «φως» από τον Ερασιτέχνη Παναθηναϊκό ένα σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντο από το μακρινό 1931, μέσω του αρχείου του Χρήστου Φαναρίτη. Η εν λόγω ηχογράφηση, είναι μεν λειψή, καθώς έχει διασωθεί μόνο το ρεφρέν της, ωστόσο αρκεί για να παρουσιαστεί ως αδιάσειστο ντοκουμέντο.


Οι συνεχείς ιστορικές αναζητήσεις και η συνδρομή του πολύτιμου αρχείου, οδήγησαν στο να καταγραφεί το «Ζήτω ένδοξε μεγάλε, ζήτω ένδοξε τρανέ, της Αθήνας μας καμάρι, ζήτω Παναθηναϊκέ…», ως το απόσπασμα του πρώτου ύμνου του «τριφυλλιού». Μέχρι τότε, ως πρώτος ύμνος λογιζόταν η σύνθεση του 1948…

«Προχωρείτε προς τη νίκη»

Το 1948, ο Κώστας Κοφινιώτης συνέθεσε το «Προχωρείτε προς τη νίκη», με τον Πάνο Κόκκινο να ερμηνεύει το κομμάτι που θα αποτελούσε τον ύμνο του Παναθηναϊκού. Οι στίχοι ήταν οι εξής:
Το χίλια εννιακόσια οκτώ ιδρύθη στην Ελλάδα ο πιο μεγάλος σύλλογος η πιο τρανή ομάδα.
Για σύμβολο της έστησε την πράσινη σημαία στον στίβο και στα γήπεδα την πιο τρανή ιδέα.
Προχωρείτε προς τη νίκη, χείμαρρος ορμητικός έχει σήμα το τριφύλλι και είναι πάντα θρυλικός.
Ο Παναθηναϊκός, ο Παναθηναϊκός, ο Παναθηναϊκός

«Σύλλογος μεγάλος, δεν υπάρχει άλλος…»

Το 1958, οι Γιώργος Οικονομίδης και Γιώργος Μουζάκης έβγαιναν από το γήπεδο της Λεωφόρου, παρακολουθώντας ένα παιχνίδι του Παναθηναϊκού. Κατά την έξοδό τους, ο Οικονομίδης παρασυρόμενος από την έμπνευση είπε τις δύο λέξεις-κλειδιά «Σύλλογος μεγάλος». Ο δε Μουζάκης, μπήκε αμέσως στο… νόημα, αποτυπώνοντας τις πρώτες νότες σε ένα… πακέτο τσιγάρων. Η έμπνευση των δύο ανδρών ήταν καθοριστική, καθώς η εν λόγω σύνθεση ακούγεται μέχρι σήμερα, έχοντας επίσημη χροιά. Αν και η σημερινή έκδοση είναι η δεύτερη, καθώς ο Γιάννης Βογιατζής επανεκτέλεσε τον ύμνο το 1962, τέσσερα χρόνια μετά τον Λέανδρο Παπαθανασίου.

Η πρώτη εκτέλεση


Η δεύτερη εκτέλεση


Σύλλογος μεγάλος δεν υπάρχει άλλος
δεν υπάρχει άλλος πιο δυναμικός
και χιλιάδες φίλοι, μόλις δουν τριφύλλι,
«ζήτω!», λένε, «ο Παναθηναϊκός!»
Παναθηναϊκέ-Παναθηναϊκέ
Παναθηναϊκέ μεγάλε και τρανέ.
Παναθηναϊκέ-Παναθηναϊκέ
πρωταθλητή σ’ όλα τα σπορ παντοτινέ.
Σ’ έχουνε δοξάσει οι γνωστοί σου άσσοι
που λεβέντες είναι όλοι με καρδιά.
Χαίρεται η Ελλάδα που ‘χει τέτοια ομάδα,
που της νίκης έχει πάντα τα κλειδιά.
Παναθηναϊκέ-Παναθηναϊκέ
Παναθηναϊκέ μεγάλε και τρανέ.
Παναθηναϊκέ-Παναθηναϊκέ
πρωταθλητή σ’ όλα τα σπορ παντοτινέ.