BRAINSTORMERS,

Τζορντανο Μπρουνο: Ο Ιδιοφυής Μυστικιστής που θυσιάστηκε στην πυρά

 

Αποστόλης Χειρδάρης

Το Μνημείο του Τζορντανο Μπρουνο στην καρδιά της Ρώμης στέκεται εκεί για να υπενθυμίζει την μετάνοια των ανθρώπων που τον κατηγόρησαν και τον καταδίκασαν σε θάνατο. Εκείνος, αν και απεικονίζεται περίπου ως μοναχός, τα ρούχα του μάλλον αναδεικνύουν ένα μυστηριώδες άνθρωπο, ίσως ακόμη και ένα Μάγο. Και παρά τα αρκετά συγγράμματα που υποστηρίζουν το αντίθετο, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις πως ο Τζορντανο Μπρουνο ήταν ένας εμπνευσμένος άνθρωπος που με τις ιδέες του τρομοκρατούσε τις παγιωμένες απόψεις του Χριστιανισμού.

Ένα ευφυές μυαλό που τρομοκρατούσε την Εκκλησία

Ο Τζορντανο Μπρουνο γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1548 στην Nola ως Filippo Bruno, και το πλήρες Λατινικό του όνομα ήταν Iordanus Brunus Nolanus. Ο Μπρούνο από πολύ μικρή ηλικία ανακάλυψε το πάθος του για την Επιστήμη, και ως Φιλόσοφος, Κοσμολόγος, Μαθηματικός και ποιητής, μετατράπηκε σε ένα ανατρεπτικό άνθρωπο της εποχής του. Ο Τζορντανο Μπρουνο πίστευε πως ένα λαμπρό μυαλό μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Ήταν Νεοπλατωνικός και ακολούθησε τον Αναγεννησιακό Ερμητισμό. Ο Τζορντανο Μπρουνο δεν επιθυμούσε να ζήσει μία συνηθισμένη ήσυχη ζωή, αφού λάτρευε να εξερευνά, να αναλύει και να κατανοεί διάφορα ζητήματα που τότε ήταν απαγορευμένα από την Καθολική Εκλησσία. Μελέτησε βιβλία που ήταν ριζοσπαστικά για την εποχή, αλλά και εκείνα που είχαν την σφραγίδα της θρησκείας που κυρίευε την Ευρώπη. Ο Μπρούνο όμως πάντοτε ακολουθούσε τον δικό του πνευματικό δρόμο και τις δικές του ιδέες, και σύμφωνα με την Karen Garvin:

» Η Φιλοσοφία του Τζορντάνο Μπρούνο ήταν τουλάχιστον ασυνήθιστη. Ο ίδιος ήταν ένας παγανιστής, και αντλούσε γνώση από την Αρχαιότητα μέσα από τα έργα του Πυθαγόρα και της Ερμητικής παράδοσης, όπως εκείνη αναδύθηκε από τον Ιταλό ανθρωπιστή Marsilio Ficino και τον Φιλόσοφο Giovanni Pico della Mirandola. Ο Ερμητισμός ήταν ένα Φιλοσοφικό Σύστημα που βασίστηκε πάνω στα κείμενα του Corpus Hermeticum και του Ασκληπιού, τα οποία  όπως πίστευαν οι Λόγιοι της Αναγέννησης, διδάχθηκαν από τον Ίδιο τον Ερμή τον Τρισμέγιστο, έναν αρχαίο Αιγύπτιο Ιερέα. Λόγω της πεποίθησης πως τα αρχαία κείμενα ήταν ιερά κατά την Αναγέννηση, αλλά και της πίστης πως ο Ερμής ο Τρισμέγιστος και οι διδαχές του θάφτηκαν από την Εκκλησία, οι Λόγιοι της εποχής εκτιμούσαν απεριόριστα τα Ερμητικά κείμενα. Αυτό που ίσως έκανε πιο εύπεπτα αυτά τα κείμενα στους Χριστιανούς ήταν το γεγονός πως το πρώτο μέρος που αποτελούσε το Corpus Hermeticum – με τίτλο Ποιμάνδρης – περιείχε την ιστορία της Δημιουργίας που έμοιαζε με εκείνη της Γένεσης. Ο Μπρούνο πίστευε σε αυτές τις Ερμητικέςπαραδόσεις, και σε αντίθεση με τους Ficino και Pico, που επιχείρησαν να συνδυάσουν τον Ερμητισμό με τον Χριστιανισμό, εκείνος ακύρωσε τα Χριστιανικά στοιχεία δημιουργώντας ένα δικό του Φιλοσοφικό Σύστημα (που ονομάστηκε «Νολανισμός»), και τα αντικατέστησε με την Πραγματική Παγανιστική Μαγεία του Ερμή του Τρισμέγιστου. Οι Ερμητικές παραδόσεις συμπεριελάμβαναν την Αστρολογία και τον Αποκρυφισμό, » τις μυστικές αρετές των φυτών και των ορυκτών», την μαγεία της Φύσης αλλά και την δημιουργία φυλαχτών για την επίκληση των δυνάμεων του Σύμπαντος. Η Φιλοσοφία του Τζορντάνο Μπρούνο ήταν κατ’ουσίαν μία μορφή Πανθεϊσμού και είχε τις ρίζες της στην πραγματική Μαγική Αλήθεια.»

Ο Τζορντάνο Μπρούνο έγραψε για την Μαγεία, ένα θέμα που ερχόταν σε σύγκρουση με τις πεποιθήσεις της Εκκλησίας. Αφού ήταν Δομινικανός Μοναχός, υποτίθεται πως θα έπρεπε να εναντιώνεται σε όλες αυτές τις υπερφυσικές πεποιθήσεις, όμως αντίθετα εκείνος δημιούργησε ένα βιβλίο που θα μπορούσε να είναι το προσωπικό του Μανιφέστο, αναλύοντας το μαγικό σύστημα στο οποίο πίστευε. Ο Μπρούνο θεωρούσε πως η Μαγεία βασιζόταν σε Φαντασιακές εικόνες και επικλήσεις, ενώ θεωρούσε πως ο ίδιος ήταν ένας καλλιτέχνης της μνήμης, του οποίου οι εικόνες των πλανητών θεωρήθηκαν η ποίηση των εικαστικών τεχνών.

Ο Τζορντάνο Μπρούνο πίστευε πως οι εικόνες που δημιουργούσε εισχωρούσαν στο πνεύμα, το αστρικό σώμα ή την ψυχή του ανθρώπου. Σύμφωνα με τα κείμενά του, ο ίδιος εξασκήθηκε στην δημιουργία αστρικών δεσμών που ονόμαζε vincula. Στην Μαγεία, είχαν σημασία κατά την διάρκεια των επικλήσεων, όπως για παράδειγμα στην δημιουργία ερωτικού δεσμού που ήταν γνωστός ως supreme. Θεωρούσε, πως όλοι οι δεσμοί σχετίζονταν με την επιθυμία και τον Έρωτα, και έτσι συμπέρανε πως υπάρχουν τρεις πύλες τις οποίες θα πρέπει να περάσει ένας άνθρωπός για να επιτύχει στις Μεταφυσικές τέχνες.

Ένα από τα μεγαλύτερα πεδία ενασχόλησής του ήταν η Αστρονομία, καθώς τον ενδιέφεραν οι θεωρίες του Κοπέρνικου αλλά και πολλών ακόμη. Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματά του ήταν η επέκταση του Κοσμολογικού Μοντέλου του Κοπέρνικου. Σύμφωνα με τον Τζορντάνο Μπρούνο, τα άστρα δεν είναι τίποτε άλλο παρά Ήλιοι που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από την Γη και περικυκλώνονται από συγκεκριμένους Εξωπλανήτες. Ο Μπρούνο πίστευε επίσης πως το Σύμπαν είναι άπειρο και δεν διαθέτει κέντρο.

Απεικόνιση της Πτολεμαικής Γεωκεντρικής έννοιας του Σύμπαντος.

Αυτές οι ριζοσπαστικές για την εποχή πεποιθήσεις δημιούργησαν πολλά προβλήματα στον Μπρούνο. το 1593, κατηγορήθηκε για Αίρεση από την Ρωμαική Ιερά Εξέταση. Οι διδαχές του θεωρήθηκαν επικίνδυνες για την Καθολική πίστη, και ως αποτέλεσμα καταδικάστηκε σε θάνατο. Φυσικά ίσως ο ίδιος γνώριζε ποια θα ήταν η τύχη του όταν η θρησκεία αντιλαμβανόταν την αγάπη του για την δύναμη της μνήμης, την Αστρονομία αλλά και την Μαγική Γνώση. Ο Τζορντάνο Μπρούνο σκοτώθηκε από την Ιερά εξέταση στις 17 Φεβρουαρίου του 1600 στην Ρώμη. Κάηκε στην πυρά και οι στάχτες του σώματός του χάθηκαν με τον άνεμο εκείνης της εποχής.

Όμως το πνεύμα του Μυστικιστή είναι πολύ δυνατό για να εξαφανιστεί από τις μνήμες των ανθρώπων, αφού ακόμη και σήμερα το Έργο του είναι δημοφιλές σε αρκετούς ερευνητές, ενώ οι ιδέες του έχουν πάρα πολλούς υποστηρικτές.. Έτσι η μνήμη που τόσο αγάπησε, τον διατηρεί ζωντανό ακόμη και στις ημέρες μας!